આ એક અતિ પ્રાચીન ગ્રીક દંતકથા છે.

પ્રાચીન ગ્રીક પ્રજાના એક દેવતા ZEUS (જ્યૂસ) છે. તેઓ દેવતાઓના અને માનવીઓના પિતા પણ ગણાતા હતા. જ્યૂસ માઉન્ટ ઓલમ્પસના ઓલિમ્પિયન્સ લોકો પર શાસન કરતા હતા. તેઓ આકાશ અને વીજળીના દેવતા પણ ગણાતા રહ્યા છે. જ્યૂસ ક્રોનસ અને રિયાના પુત્ર હતા. તેઓ હેરા નામની સ્ત્રી સાથે પરણ્યા હતા. તેઓ દેવી એફ્રોદિતિના પણ પિતા ગણાયા છે. ગ્રીક માઇથોલોજી પ્રમાણે તેઓ ગ્રીક દેવતાઓના પિતા ગણાય છે.

જ્યૂસના પિતા ક્રોનસને કોઈએ એવી ભવિષ્યવાણી સંભળાવી હતી કે તેમનો જ પુત્ર તેમને સિંહાસન પરથી ઊથલાવી દેશે. આ કારણથી તે રિયાથી થયેલાં કેટલાંક સંતાનોને ગળી ગયો હતો, પરંતુ રિયાએ જ્યૂસને જન્મતાં જ છુપાવી દીધા હતા અને એક કપડામાં પથ્થરનો ટુકડો મૂકી આ તાજું જન્મેલું બાળક છે એમ કહી ક્રોનસને સોંપ્યું હતું, જેને ક્રોનસ ગળી ગયો હતો. તે પછી અસલી બાળક જ્યૂસને એક ગુફામાં છુપાવી દેવાયા હતા. તેમનો ઉછેર અમેલ્થિયા નામની એક બકરીએ કર્યો હતો. બીજી એક કથા પ્રમાણે તેમનો ઉછેર સિનોસુરા નામની એક કમનીય સ્ત્રીએ કર્યો હતો. એના બદલામાં જ્યૂસે તેને આકાશમાં તારાનું સ્થાન આપ્યું હતું.

વયસ્ક થયા બાદ જ્યૂસે તેના પિતાના પેટમાં રહેલા તેનાં ભાઈ-બહેનોને પેટ ચીરીને બહાર કાઢયાં હતાં. તે પછી તેણે ટાઇટન્સ સાથે યુદ્ધ કરી વિશ્વની સત્તા હાંસલ કરી હતી. તેણે આકાશ અને હવા પોતાની પાસે રાખ્યાં જ્યારે તેના ભાઈ પોસાઇડોનને સમુદ્ર-પાણી અને હેડ્સને અંડરવર્લ્ડ (ધી વર્લ્ડ ઓફ ડેડ) આપ્યાં હતાં.

જ્યૂસના પિતા ક્રોનસ અને માતા રિયાથી થયેલી સૌથી મોટી પુત્રીનું નામ હેરા હતું. હેરા જ્યૂસની બહેન હતી પણ તેનો ઉછેર અલગ જગાએ થયો હતો. કહેવાય છે કે ક્રોનસ બીજાં બાળકોની જેમ હેરાને પણ ગળી ગયો હતો, પરંતુ પાછળથી પિતાના પેટમાંથી તેને પણ મુક્ત કરાવવામાં આવી હતી. હેરાને ગ્રીક લોકો સ્ત્રીઓ અને લગ્નની દેવી માનતા હતા. કુંવારિકાઓ પણ તેની પૂજા કરતી હતી.

દેવતાઓના દેવ ગણાતા જ્યૂસે પોતાની સગી બહેન હેરા સાથે લગ્ન કર્યું હતું. એક દિવસ જ્યૂસ હેસ્પેરાઇડ્સના બગીચામાં લટાર મારી રહ્યા હતા ત્યારે તેમણે અચાનક હેરાને જોઈ. હેરાને જોતાં જ જ્યૂસ તેમના પ્રેમમાં પડી ગયા. હેરા સુધી પહોંચવા માટે જ્યૂસે પોતાની જાતને કોયલમાં રૂપાંતરિત કરી નાખી અને તેઓ હેરાના શયનખંડની બારીમાં જઈ બેસી ગયા. દેખાવ એવો કર્યો કે બહાર ખૂબ ઠંડી હોવાથી તે કોયલ ઠૂંઠવાઈ ગઈ છે. હેરાએ ઠંડીથી ઠરી ગયેલા પક્ષીને જોયું અને દયા આવતાં એણે એ પક્ષીને હાથમાં પકડી અંદરના ખંડમાં લઈ આવી. એક વાર અંદર આવી ગયા બાદ જ્યૂસ પોતાના અસલી સ્વરૂપમાં આવી ગયા અને હેરા સાથે પ્રણયક્રીડા આદરી. હેરાને આલિંગન આપી, તેને બાથમાં પકડી એક પર્વત પર લઈ આવ્યા. અહીં તેમણે હેરાને કાયદેસર પત્ની બનાવી દીધી જેથી હેરાને શરમિંદગી અનુભવવી ન પડે. જ્યૂસ અને હેરાનું લગ્ન પણ ગાર્ડન ઓફ હેસ્પેરાઇડ્સ ખાતે જ થયું. આ લગ્નની ઉજવણી ભવ્ય રીતે કરાઈ. કેટલાંયે બલિદાનો કરાયાં. હેરાને ભવ્ય પોશાક ભેટ અપાયો અને જ્યૂસની બાજુમાં જ સોનાના સિંહાસન પર સ્થાન અપાયું. દરેક દેવી-દેવતાએ કોઈ ને કોઈ ભેટસોગાદો આપી. પૃથ્વીની દેવી ગણાતી ગાઈએ હેરાને સોનાનાં સફરજન આપતું વૃક્ષ ભેટ આપ્યું. હેરા ખુશ થઈ અને તે વૃક્ષ સમુદ્રકિનારે તેના બગીચામાં રોપ્યું.

લગ્ન બાદ હેરા અને જ્યૂસ સમોસ નામના ગ્રીક ટાપુ પર હનીમૂન માટે ગયાં. આ હનીમૂન ૩૦૦ વર્ષ ચાલ્યું. અલબત્ત, હેરા તેના ઈર્ષાળુ અને બદલાની ભાવનાવાળી પ્રકૃતિ માટે જાણીતી હતી. ખાસ કરીને જ્યૂસ કોઈ બીજી સ્ત્રીના પ્રેમમાં પડે તો તેને ગમતું નહીં.

હેરાને સ્ત્રીઓ અને લગ્નની દેવી ઉપરાંત ‘ઓલિમ્પિયન ક્વીન ઓફ ગોડ્સ એન્ડ ગોડેસીસ’ પણ કહેવાય છે. તેને આકાશ અને સ્વર્ગની દેવી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવતી હતી. તે અત્યંત સુંદર હતી. તેના વિશે બીજી ઘણી દંતકથાઓ પણ છે. સૃષ્ટિની સહુથી વધુ સુંદર દેવીઓની સ્પર્ધામાં તેણે દેવી એફ્રોદિતિ અને એથેના સાથે સ્પર્ધા કરી હતી. તેમાં એફ્રોદિતિ વિજયી બનતાં એ ચુકાદો આપનાર પેરિસ સાથે બદલો લેવા તેણે પેરિસ અને તેના પિતા સામેના ગ્રીકોના યુદ્ધમાં ગ્રીકોને મદદ કરી હતી અને ટ્રોયનું પતન થયું હતું. ગ્રીસના અર્ગોસ અને સમોસ પ્રાંતમાં તેની પૂજા થતી હતી.

હેરા માટે જ દંતકથાઓ જાણીતી છે તેમાં એક દંતકથા એવી છે કે હેરાના રથને મોર ખેંચતા હતા. મહાકવિ હોમરે તેને ‘Coe-eyes’સ્ત્રી તરીકે વર્ણવી છે. તે આમ તો લગ્નની દેવી ગણાતી હતી, પરંતુ તે સ્વયં એક નોંધપાત્ર અને સારી માતા ગણાઈ નથી. તેણે જ્યૂસથી જે સંતાનો આપ્યાં તેમાં ‘એરેસ’ નામનો પુત્ર યુદ્ધનો દેવતા ગણાયો છે. ‘હેલી’ નામની પુત્રી યૌવનની દેવી ગણાઈ છે. જ્યારે એરિસ નામની પુત્રી કુસંપ અને વેરઝેરની દેવી ગણાઈ છે. ‘એલિથિયા નામની પુત્રી બાળકોના જન્મની દેવી ગણવામાં આવી છે. આ સિવાય હેરાએ બીજાઓથી થયેલાં સંતાનોને પણ જન્મ આપ્યો હતો. જે રીતે તેના પતિ જ્યૂસે બીજી દેવીથી એથેનાને જન્મ આપ્યો હતો તેથી ઈર્ષા અનુભવી દેવી હેરાએ પણ જ્યૂસથી નહીં એવા ‘હેફેસ્ટ્સ’ નામના અપંગ અને કદરૂપા પુત્રને જન્મ આપ્યો હતો. જન્મેલું બાળક કઢંગું હોઈ હેરાએ તેને માઉન્ટ ઓલમ્પસ પરથી નીચે ફેંકી દીધો હતો. આ વાતનો બદલો પાછળથી તેના કદરૂપા પુત્રએ લીધો હતો. હેરા જે જાદુઈ સિંહાસન પર બેસતી હતી ત્યાંથી તે ઊભી જ ન થઈ શકે તેવી સજા કરી હતી. બીજાં દેવી-દેવતાઓએ દરમિયાનગીરી કરવી પડી હતી. વિકૃત દેહવાળા હેફેસ્ટ્સને દેવી એફ્રોદિતિ પત્ની તરીકે આપવામાં આવી તે પછી જ તેણે તેની માતા હેરાને મુક્ત કરી હતી.

હેરા હેરાક્લિસ નામના પુત્રની ઓરમાન માતા પણ હતી. એ જમાનાની ગ્રીક ઓલિમ્પિકનો તે હીરો હતો. એલ્કેમની નામની સ્ત્રીના ઉદરમાં હેરાકલ્સ હતો ત્યારે તેના જન્મને રોકી રાખવા હેરાએ હેરાક્લિસની માતાના બે પગ બાંધી દીધા હતા. અલબત્ત, એક દાસીએ હેરાના એ કાવતરાને નિષ્ફળ બનાવતાં હેરાએ તેને શાપ આપી પ્રાણીમાં રૂપાંતરિત કરી દીધી હતી. હેરાક્લિસ હજુ નાનો બાળક હતો ત્યારે પણ હેરાએ બે સાપ તેના પલંગમાં મુકાવી દીધા હતા. બાળક બંને સાપ હાથમાં પકડી સર્પો સાથે રમવા માંડયું હતું. એક દાસી આ દૃશ્ય જોઈ ગઈ હતી, પણ બાળક દૈવી હોઈ તેને કંઈ થયું નહોતું. આ દૃશ્યનાં અનેક પેઇન્ટિંગ્સ પાછળથી દોરવામાં આવ્યાં હતાં. હેરાક્લિસને ખતમ કરવા હેરાએ બીજાં અનેક ષડ્યંત્રો રચ્યાં હતાં, પરંતુ હેરાક્લિસ વધુ ને વધુ શક્તિશાળી બનીને બહાર આવ્યો હતો. અલબત્ત, પાછળથી એક સમયે ર્પોિફરિયોન નામના રાક્ષસી વ્યક્તિએ હેરા પર બળાત્કાર કરવાની કોશિશ કરી ત્યારે હેરાક્લિસે જ તેને બચાવી હતી. તે પછી બંને મિત્રો બની ગયાં હતાં અને તેના બદલામાં હેરાએ ‘હેલી’ નામની પુત્રી હેરાક્લિસને તેની પત્ની તરીકે આપી હતી.

ગ્રીસની પ્રાચીન સંસ્કૃતિમાં આવતાં દેવી-દેવતાઓનું પૌરાણિક સાહિત્યમાં એક આગવું સ્થાન છે અને વિશ્વભરના સાહિત્યકારોએ દરેક દેવી-દેવતાઓ પર વિસ્તૃત સંશોધનો કરેલાં છે.

મહાકવિ હોમરે હેરાને ઈર્ષાળુ અને ઝઘડાખોર સ્ત્રી તરીકે વધુ વર્ણવી છે. જ્યૂસ અને હેરા વચ્ચે પણ અનેક વાર ઝઘડા થતા હતા. જ્યૂસે કેટલીક વાર તેને માર પણ માર્યો હતો અને તેના હાથમાં સાંકળો બાંધીને વાદળોમાં લટકાવી પણ દીધી હતી. જ્યૂસ ગુસ્સામાં હોય ત્યારે હેરા તેના શરણે થઈ જતી અને ક્યારેક કાવતરાં પણ કરતી. અલબત્ત, જ્યૂસને પ્રણયમસ્ત કરવા ક્યારેક તેના રૂપ અને સૌંદર્યનો ભરપૂર ઉપયોગ કરી. જ્યૂસના કારણે તે ત્રણ સંતાનોની માતા પણ બની હતી. પૃથ્વી પર તેનાં પ્રિય સ્થળો આર્ગોસ, સ્પાર્ટા અને મિસેનાઈ હતાં. મહાકાવ્ય ‘ઇલિયડ’માં તે ગ્રીકોની સમર્થક હતી જ્યારે ‘ઓડિસી’માં તે જેસનની સમર્થક હતી. ગ્રીકમાં હેરાનાં ઘણાં મંદિરો હતાં અને પ્રાચીન ગ્રીકના લોકો તેની પૂજા પણ કરતા હતા. ગ્રીસમાં ઘણી જગાએ હેરાનાં પુરાણા મંદિરના અવશેષો છે. હેરા હંમેશાં તેના મસ્તક પર તાજ પહેરતી. ઘણાં તેને તારાઓની દેવી પણ કહે છે. કેટલાક તેને ચંદ્રમાની દેવી પણ કહે છે. આધુનિક લેખકો તેને પ્રકૃતિની દેવી કહે છે.

હેરા એના સુંદર કપાળ અને વિસ્ફારિત વિશાળ આંખો માટે જાણીતી હતી. ગ્રીસમાં અનેક સ્થળે હેરાના મસ્તકનાં બાવલાં આજે પણ જોવા મળે છે. હેરાનું એક મંદિર ઈ.સ. પૂર્વે ૮૦૦માં ગ્રીસના સમોસ ખાતે બાંધવામાં આવ્યું હતું. તેના અવશેષો વિશાળ થાંભલા રૂપે આજે પણ ગ્રીસમાં મોજૂદ છે.